Archiwum Państwowe w Poznaniu

Archiwum Państwowe w Poznaniu powstało 8 marca 1869 roku i do końca II wojny światowej mieściło się w Zamku Królewskim na Wzgórzu Przemysła. 22 lipca 1951 roku Archiwum przeniosło się do odbudowanego gmachu należącego w okresie międzywojennym do Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, gdzie mieści się do dzisiaj. Pod koniec 2013 roku zasób archiwalny instytucji obejmował 7218 zespołów i zbiorów akt i składał się z 1 186 951 jednostek archiwalnych zajmujących około 14 360 m półek. Wśród nich znajduje się najstarszy dokument przechowywany w polskich archiwach państwowych – dokument fundacyjny klasztoru Cystersów w Łeknie pod Wągrowcem z 1153 roku. Najwięcej, bo przeszło połowa zasobu, pochodzi z okresu zaboru pruskiego, akt staropolskich jest ok. 800 m bieżących – 8% zasobu, międzywojennych – 20%, okupacyjnych – 10%. Do największych zespołów należą: Akta miasta Poznania, Komisja Kolonizacyjna w Poznaniu, Konsystorz Ewangelicki, Namiestnik Rzeszy Okręgu „Kraj Warty”, Rejencja w Pile, Urząd Powierniczy w Poznaniu, Naczelne Prezydium w Poznaniu, zbiór ksiąg metrykalnych. Map i planów zgromadzono prawie 30 tys. Dokumentacja dźwiękowa obejmuje 560 jednostek archiwalnych nagrań. Fotografii jest ponad 10 tys. Najcenniejsze materiały pochodzą z okresu staropolskiego (w tym 5729 dokumentów pergaminowych i papierowych, 8800 ksiąg grodzkich, ziemskich, miejskich, cechowych), a z czasów najnowszych – akta Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i Urzędu Wojewódzkiego. W pracowni naukowej, czynnej od poniedziałku do piątku od 9 do 18.30, rocznie średnio 1660 osób w czasie 7400 wizyt przegląda około 100 tys. jednostek archiwalnych, co stanowi około 10% całości zasobu. Aby zwiększyć tę ilość, a przede wszystkim znacznie poszerzyć możliwości dostępu do zasobu archiwalnego dla znacznie większej liczby użytkowników, Archiwum od 2006 roku rozpoczęło proces systematycznej digitalizacji zbiorów i udostępniania ich w Internecie. W efekcie tych działań na stronach internetowych www.szukajwarchiwach.pl i Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej pod koniec 2013 roku znajdowało się już ponad 2,5 mln skanów. Można przeglądać elektroniczne dokumenty miasta Poznania z okresu staropolskiego, Akta Braci Czeskich, akta kilkunastu miast wielkopolskich oraz coraz pokaźniejszą część materiałów metrykalnych wykorzystywanych do badań genealogicznych. Do końca 2015 roku zakończona zostanie digitalizacja kartoteki ewidencji mieszkańców miasta Poznania. W 2013 roku Archiwum Państwowe w Poznaniu przystąpiło do projektu CYRYL. Cyfrowe Repozytorium Lokalne Poznań. Na początek wytypowano na podstawie przeprowadzonej kwerendy kilkaset planów Poznania z zasobu kartograficznego. Już można je oglądać.

Henryk Krystek
dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu