Roman Stefan Ulatowski, jeden z najwybitniejszych fotografów polskich dwudziestolecia międzywojennego, wydał serię pięknie oprawionych tek z własnymi zdjęciami z terenu Poznania i Wielkopolski. Ukazały się 24 tytuły, wszystkie nakładem autora. W każdej z nich znajduje się kilkadziesiąt plansz z wklejonymi, oryginalnymi zdjęciami dokumentującymi najważniejsze zabytki i najciekawsze obiekty Poznania i Wielkopolski oraz dzieła eksponowane w Salonie Sztuki na Powszechnej Wystawie Krajowej w 1929 roku w Poznaniu. Ulatowski wybrał je z tysięcy gromadzonych przez lata negatywów przechowywanych w domowym archiwum i rzadko udostępnianych, bo możliwości ku temu w międzywojennym Poznaniu były niewielkie. Korzystali z nich jedynie nieliczni naukowcy, głównie historycy sztuki, a Ulatowskiemu zależało, by jego prace trafiły do szerokiego grona odbiorców.
Pierwsza teka ukazała się w 1926 roku. Ulatowski umieścił w niej 44 plansze ze zdjęciami ratusza poznańskiego i jego wnętrz i sam napisał wstęp. W kolejnych latach wydawał następne, m.in. z fotografiami katedry, kościoła Bożego Ciała, fary, kościoła św. Rocha, Poznania średniowiecznego, renesansowego czy dziewiętnastowiecznego. Każda teka jest starannie opracowana, a układ fotografii przemyślany i konsekwentny. W każdej zamknięta jest historia fragmentu Poznania, często już nieistniejącego, który zniknął w pożodze II wojny światowej. Teki są bezcennym dokumentem ukazującym piękno dawnego miasta na uroczych, nastrojowych fotografiach, które do dzisiaj budzą zachwyt u fachowców i wielkie zainteresowanie wśród miłośników Poznania. Ich wielkim walorem jest gra świateł wydobywająca z fotografowanego obiektu jego najpiękniejsze cechy i nadająca mu często scenerią prawie baśniową.
Teki Ulatowskiego przechowywane są w Biurze Miejskiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. Dzięki uprzejmości i otwartości kompetentnych pracowników biura i rozumieniu przez nich niekwestionowanych walorów tej kolekcji dla wszystkich poznaniaków, prezentujemy w CYRYLU kolejną tekę – Odrodzenie, a w niej kilkadziesiąt fotografii zabytków Poznania z epoki renesansu, m.in. ratusza, płyt nagrobnych z katedry, starorynkowego pręgierza, pięknego portalu pałacu Górków i wnętrz dawnego kościoła Dominikanów przy ul. Szewskiej. Międzywojenne wnętrza ratusza, poważnie zniszczonego w czasie II wojny światowej, można dzisiaj oglądać już jedynie na tych pięknych fotografiach.
Danuta Bartkowiak
Opracowując zapowiedź kolekcji, korzystałam z wydanej w 1964 roku książki ówczesnego miejskiego konserwatora zabytków Henryka Kondzieli Roman Stefan Ulatowski.
