W zbiorach specjalnych Biblioteki PTPN gromadzone są najcenniejsze archiwalia tej instytucji: rękopisy, stare druki, mapy, atlasy, ryciny i ekslibrysy. Pokaźny niegdyś zbiór kartograficzny Biblioteki został w dużej części bezpowrotnie zniszczony w czasie II wojny światowej, mimo to jednak w zasobach placówki nadal znajduje się ponad 400 atlasów (najstarsze z XVI wieku) oraz ponad 1400 map i planów. CYRYL prezentuje niewielki fragment tej kolekcji złożony z 11 planów Poznania i okolicy. Najstarszy pochodzi z około 1870 roku, a dwa najmłodsze powstały w czasie okupacji hitlerowskiej. Na szczególną uwagę zasługuje broszura wydana w 1907 roku w języku niemieckim, której autorzy analizują sytuację mieszkaniową w Poznaniu na początku XX wieku wkrótce po przyłączeniu podmiejskich wsi Jeżyce, Łazarz i Wilda. Możemy się z niej dowiedzieć, ile było w mieście pustostanów i lokali zamieszkanych, jaka była średnia liczba osób zamieszkujących lokale, jaki procent stanowiły mieszkania własnościowe i wynajmowane, ile było w Poznaniu budynków wielopiętrowych, jak kształtowała się wysokość czynszów i w jakich warunkach sanitarnych żyli poznaniacy. Cennym elementem tej kolekcji jest także wydany w Lipsku w 1940 roku plan Poznania pokazujący zmiany dokonane na obszarze miasta międzywojennego przez okupanta (np. zlikwidowany przez hitlerowców cmentarz żydowski przy ul. Głogowskiej opisany jest już na nim jako park). CYRYL zaprasza na kolejną wycieczkę ulicami dawnego Poznania.
Magdalena Grzelak-Grosz
