Elektrownia Garbary. Projekty Stefana Cybichowskiego i zdjęcia | 1927-29, 2016 | MKZ i zbiory prywatne

zamknij wstęp
do kolekcji
Elektrownia Garbary. Projekty Stefana Cybichowskiego i zdjęcia | 1927-29, 2016 | MKZ i zbiory prywatne
Liczba obiektów:
116
Lokalizacja:

W 1925 roku w Poznaniu rozpoczęto budowę elektrowni Garbary, która miała na długie lata zapewnić miastu energię elektryczną. Pod tę inwestycję Magistrat przeznaczył teren dawnego fortu Czecha na Ostrowie Tumskim w bezpośredniej bliskości torów kolejowych i rzeki Warty, co ułatwiało transport węgla i chłodzenie turbin. Zlikwidowano wały fortu, zasypano fosy, podwyższono cały teren powyżej poziomu rzeki. Wykonanie projektu zlecono Spółce Akcyjnej Siła i Światło, a ta zaprosiła do współpracy uznanego już wtedy architekta Stefana Cybichowskiego, który wykonał kilkadziesiąt szkiców i rysunków projektowych. Zaproponował kilka rozwiązań kształtu i elewacji budynków elektrowni, uwzględniając fakt, że budowa będzie prowadzona etapami. W pierwszym etapie do użytku oddano kotłownię, maszynownię, rozdzielnię i oczyszczalnię wody chłodzącej. Grząski grunt warciańskiej wyspy wymógł posadowienie budynków na 2187 żelbetowych palach. Projekt Cybichowski wykonał tak, aby miasto w przyszłości mogło w prosty sposób elektrownię powiększyć.
Pierwszy etap budowy elektrowni Garbary zakończył się w 1929 roku i 29 listopada tego roku uruchomiono urządzenia. Aby usprawnić dostawy węgla do elektrowni, zbudowano dwa mosty żelazne na Cybinie i Warcie i tą drogą poprowadzono bocznicę kolejową. Elektrownię wyposażono w czeskie i szwajcarskie turbiny, kotły wyprodukowały fabryki Cegielskiego i Zieleniewskiego. W czasie okupacji Niemcy sprowadzili i zamontowali jeszcze jedną turbinę zamówioną już przed wojną w Czechosłowacji.
Obliczenia miejskich planistów, zakładające, że budynki pierwszego etapu budowy i zamontowane w nich urządzenia wystarczą dla zaspokojenia dostaw energii do domów poznaniaków i przemysłu do 1939 roku, okazały się błędne. Elektrownie rozbudowano już przed wojną, powiększając prawie dwukrotnie maszynownię. Kolejne rozbudowy zakładu miały już miejsce po wojnie.
W 1954 roku ostatecznie wyłączono starą elektrownię na ul. Grobla i Garbary stały się jedynym producentem prądu w mieście. W latach 60. XX wieku elektrownię przebudowano na elektrociepłownię. W 1974 roku ruszył nowy zakład w Karolinie i przejął najpierw produkcję energii cieplnej, a w 1984 roku także elektrycznej. Turbiny elektrowni Garbary po raz ostatni pracowały w 2002 roku, ostatnie ciepło do poznańskich mieszkań z tego zakładu popłynęło w sezonie grzewczym 2015/16. Od kilku lat trwają prace nad planem zagospodarowania pięknych budynków Cybichowskiego, a w CYRYLU można już oglądać jego szkice i rysunki z lat 20. XX wieku przechowywane u miejskiego konserwatora zabytków w Poznaniu i nigdy dotąd nie publikowane. Dzięki nim można prześledzić proces powstawania zakładu, który dzisiaj jest już zabytkiem, a w przyszłości, jeżeli znajdzie się bogaty i mądry inwestor, będzie być może tętniącą życiem mini dzielnicą łączącą Ostrów Tumski z miastem na lewym brzegu Warty. Kolekcję uzupełniają trzy zdjęcia elektrowni z 1929 roku i kilkadziesiąt zdjęć z 2016 roku wykonanych w czasie wizji lokalnej zorganizowanej przez właściciela obiektu dla architektów mających przygotować projekt możliwego zagospodarowania zabytkowych budynków przez potencjalnego inwestora.

Danuta Bartkowiak

Sortuj:
Wyświetlam 116 wyników
Wyświetlam 116 wyników
Informacje / metadane