Dzielnica Cesarska, zwana też Forum Cesarskim lub Dzielnicą Zamkową, imponująca, reprezentacyjna część pruskiego Poznania, powstała w latach 1904-10. Jej budowa była związana z realizowaną przez władze niemieckie polityką podniesienia poziomu cywilizacyjnego wschodnich kresów Rzeszy, w tym Prowincji Poznańskiej z jej stolicą. W 1902 roku cesarz Wilhelm II podjął decyzję o odstąpieniu od koncepcji Poznania jako miasta twierdzy i przebudowie go w duchu rezydencjonalnym. W 1903 roku architekt Joseph Stübben przedstawił plan budowy nowej dzielnicy w rejonie rozebranej Bramy Berlińskiej (znajdowała się na skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Święty Marcin i Kościuszki), który zrealizowano w latach 1904-10. Forum Cesarskie od początku budziło zachwyt. W istocie, rozmach prac mógł robić wrażenie – w krótkim czasie na stosunkowo małej przestrzeni powstały tak ważne budynki, jak: Teatr Miejski (dzisiaj Teatr Wielki), budynek Komisji Kolonizacyjnej (obecnie Collegium Maius), Akademia Królewska (dzisiaj Collegium Minus), Ziemstwo Kredytowe (Filharmonia Poznańska), Dyrekcja Poczty, Dom Ewangelicki (dzisiaj Akademia Muzyczna) i wreszcie neoromański zamek cesarski. Wśród Polaków dzielnica budziła mieszane uczucia. Z jednej strony podnosiła Poznań do rangi miasta zachodnioeuropejskiego, z drugiej zaś symbolizowała pruską potęgę na wchodzie Europy i taki charakter nadała miastu. Znienawidzonym symbolem tej dominacji stał się pomnika „żelaznego kanclerza” Otto von Bismarcka, który stanął na placu między Akademią Królewska a zamkiem (dzisiaj pl. Mickiewicza). Kiedy w 1919 roku poznaniacy odzyskali niepodległość, niemal natychmiast zrzucili znienawidzonego kanclerza z cokołu, zastępując go dekadę później słynnym Pomnikiem Wdzięczności.
Kolekcję uzupełniają pocztówki z najbliższych okolic Forum Cesarskiego – obecnego pl. Cyryla Ratajskiego oraz dzisiejszych ulic Gwarnej i Mielżyńskiego.
Paweł Michalak
