W 1925 roku na mocy umowy międzypaństwowej Polska przekazała Anglii w wieczyste użytkowanie grunt wydzielony z terenu cmentarza starogarnizonowego na stokach Cytadeli. W nowo utworzonej kwaterze pochowano szczątki żołnierzy angielskich relokowane z mogił rozproszonych na terenie całego kraju, m.in. z Czerska, Szczypiorna, Mysłowic, Torunia, Białegostoku i Łodzi. Nad grobami górował Wielki Krzyż Wojenny. Kwatera, podobnie jak inne cmentarze zlokalizowane na Cytadeli, została zdewastowana w czasie drugiej wojny światowej. Pochówków nie zaprzestano, ale z uwagi na sytuację polityczną pieczę nad cmentarzem sprawowało Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów, a w jego imieniu Stanisław Kurnatowski. Dopiero w 1955 roku doszło do porozumienia z Komisją Brytyjską i cmentarz został poddany renowacji. Wymieniono 419 starych płyt nagrobnych, zlikwidowano obmurowanie, które dzieliło pochówki z obu wojen światowych, utworzono wejście główne, a w centrum cmentarza postawiono nowy Krzyż Poświęcenia (Ofiarności). Ostatnie dwa groby zostały przeniesione na Cytadelę w 1960 roku z Raczkowa i w 1990 roku ze Swarzędza (szczątki brytyjskiego jeńca rozstrzelanego przez Niemców w okolicach Kobylnicy).
Na Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Brytyjskiej (taka jest dzisiaj oficjalna nazwa nekropolii) spoczywają żołnierze 16 narodowości: Brytyjczycy, Szkoci, Walijczycy, Irlandczycy, Kanadyjczycy, Australijczycy, Nowozelandczycy, Amerykanie, żołnierze z Afryki Południowej, Norweg, Francuz, Belg, Grek, Litwin, Czech oraz 16 Polaków. Przeważają ofiary obozów jenieckich z pierwszej wojny światowej i żołnierze sił powietrznych polegli w czasie drugiej wojny światowej. W 1949 roku do Poznania trafiły urny z prochami 48 jeńców obozu Stalag Luft 3 w Żaganiu, uczestników tzw. wielkiej ucieczki z 1944 roku rozstrzelanych na rozkaz Hitlera. Spoczywa tu również polska załoga Halifaxa JD-154, angielskiego samolotu RAF, który rozbił się, przewożąc broń dla poznańskiego okręgu Armii Krajowej oraz cichociemnych spadochroniarzy.
Za wygląd i organizację wojennych cmentarzy brytyjskich na całym świecie według ścisłych parametrów odpowiada Komisja Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów (w Polsce znajdują się jeszcze dwa cmentarze brytyjskie – w Malborku i Krakowie). Nagrobki o kształcie zależnym od narodowości zmarłego, wykonane z wapienia portlandzkiego, są jednolite bez względu na rangę, rasę czy wyznanie zmarłego. Na każdej steli znajduje się płaskorzeźba symbolizująca dywizję lub państwo i inskrypcja wykonana specjalnie zaprojektowaną czcionką. Krzyż Poświęcenia (z ang. Cross of Sacrifice; Krzyż Ofiarności) to również stały element brytyjskich nekropolii wojennych, jego wielkość zależy od liczby osób pochowanych na danym cmentarzu. Zaprojektowany przez sir Reginalda Blomfielda, jest symbolem wiary chrześcijańskiej i "samopoświęcenia" tych, którzy wokół niego spoczywają.
Natalia Woźna-Maćkowiak
