Roman Stefan Ulatowski, jeden z najwybitniejszych fotografów polskich dwudziestolecia międzywojennego, wydał serię pięknie oprawionych tek z własnymi zdjęciami z terenu Poznania i Wielkopolski. Ukazały się 24 tytuły, wszystkie nakładem autora. W każdej z nich znajduje się kilkadziesiąt plansz z wklejonymi, oryginalnymi zdjęciami dokumentującymi najważniejsze zabytki i najciekawsze obiekty Poznania i Wielkopolski oraz dzieła eksponowane w Salonie Sztuki na Powszechnej Wystawie Krajowej w 1929 roku w Poznaniu. Ulatowski wybrał je z tysięcy gromadzonych przez lata negatywów przechowywanych w domowym archiwum i rzadko udostępnianych, bo możliwości ku temu w międzywojennym Poznaniu były niewielkie. Korzystali z nich jedynie nieliczni naukowcy, głównie historycy sztuki, a Ulatowskiemu zależało, by jego prace trafiły do szerokiego grona odbiorców.
Pierwsza teka ukazała się w 1926 roku. Ulatowski umieścił w niej 44 plansze ze zdjęciami ratusza poznańskiego i jego wnętrz i sam napisał wstęp. W kolejnych latach wydawał następne, m.in. z fotografiami katedry, kościoła Bożego Ciała, fary, kościoła św. Rocha, Poznania średniowiecznego, renesansowego czy dziewiętnastowiecznego. Każda teka jest starannie opracowana, a układ fotografii przemyślany i konsekwentny. W każdej zamknięta jest historia fragmentu Poznania, często już nieistniejącego, który zniknął w pożodze II wojny światowej. Teki są bezcennym dokumentem ukazującym piękno dawnego miasta na uroczych, nastrojowych fotografiach, które do dzisiaj budzą zachwyt u fachowców i wielkie zainteresowanie wśród miłośników Poznania. Ich wielkim walorem jest gra świateł wydobywająca z fotografowanego obiektu jego najpiękniejsze cechy i nadająca mu często scenerią prawie baśniową.
Teki Ulatowskiego przechowywane są w Biurze Miejskiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. Dzięki uprzejmości i otwartości kompetentnych pracowników biura i rozumieniu przez nich niekwestionowanych walorów tej kolekcji dla wszystkich poznaniaków, prezentujemy w CYRYLU kolejną tekę, w której znajduje się 49 zdjęć najbardziej reprezentacyjnego gmachu w Poznaniu, jego dumy isymbolu – ratusza, gotyckiej budowli okazale przebudowanej w połowie XVI wieku przez włoskiego architekta Jana Baptistę di Quadro z Lugano, później wielokrotnie zmieniającej kostium historyczny, zrujnowanej w lutym 1945 roku i odbudowanej w formach renesansowych w latach 50. XX wieku. Największym i najbardziej reprezentacyjnym wnętrzem ratusza jest Sień Wielka. Zawdzięcza to fantastycznej, bogatej, renesansowej dekoracji dwudzielnego sklepienia wspartego na dwóch kamiennych kolumnach. Stiukowa, kolorowa dekoracja przepełniona jest wielką liczbą najróżniejszych symboli, które wskazywały ówczesnemu człowiekowi, a przede wszystkim obywatelowi ład państwa i kosmosu. Dzisiaj sklepienie jest świetnym wykładem dawnego postrzegania świata, a rozwikłanie znaczenia planet, znaków zodiaku, zwierząt i herbów może być znakomitą nauką i zabawą. Na zdjęciach Romana Stefana Ulatowskiego znalazło się wiele z tych symbolicznych przedstawień. Można się zabawić w ich odczytanie razem z Cyrylem.
Danuta Bartkowiak
Opracowując zapowiedź kolekcji, korzystałam z wydanej w 1964 roku książki ówczesnego miejskiego konserwatora zabytków Henryka Kondzieli Roman Stefan Ulatowski.
