W 1846 roku Hipolit Cegielski, doktor filozofii, lingwista, nauczyciel łaciny, greki, historii i geografii w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny, odmówił przeprowadzenia rewizji w kwaterach swoich uczniów i został dyscyplinarnie zwolniony. By zapewnić byt rodzinie, z finansową pomocą przyjaciół najpierw otworzył sklep z artykułami żelaznymi w Bazarze, w 1850 roku uruchomił warsztaty naprawy narzędzi rolniczych przy ul. Butelskiej (dzisiaj Woźna), a wkrótce zbudował fabrykę przy ul. Koziej, którą w 1859 roku przeniósł na ul. Strzelecką, ponieważ budynki przy Koziej szybko okazały się za ciasne dla dynamicznie rozwijającego się zakładu. W tym czasie Cegielski ukończył kursy mechaniczne, odbył praktyki i czynnie zaangażował się w opracowywanie coraz lepszych rozwiązań stosowanych w maszynach rolniczych. Sukcesywnie modernizował produkcję i dostosowywał ją do potrzeb odbiorców – właścicieli majątków i rolników. Wiedział, że odpowiednio reklamowany towar łatwiej sprzedać, dlatego organizował publiczne pokazy swoich urządzeń i woził je na wystawy, także za granicą, gdzie wielokrotnie zdobywały najwyższe nagrody i cieszyły się dużym zainteresowaniem kupujących. Regularnie zamieszczał anonsy w prasie, m.in. cyklicznie publikował wizerunki i opisy techniczne maszyn w tygodniku „Przyroda i Przemysł”. W 1858 roku wydał unikatowy na owe czasy katalog Narzędzia i machiny rolnicze. Kolejne katalogi fabryki, uzupełnione o nowe maszyny i ich rysunki, zostały wydane już po śmierci Cegielskiego (zmarł w 1868 roku) – w 1869 Ilustrowany cennik różnych odlewów, 1879 roku Ilustrowane machiny i narzędzia rolnicze z fabryki H. Cegielskiego w Poznaniu i w 1883 roku Ilustrowany katalog narzędzi i machin rolniczych, kotłów i machin parowych z fabryki H. Cegielskiego w Poznaniu. Trzy ostatnie katalogi znajdują się w zbiorach Biblioteki PTPN, publikujemy je wraz z kilkudziesięcioma pojedynczymi rysunkami maszyn, wśród których znajduje się też kilka z katalogu z 1858 roku.
Magdalena Grzelak-Grosz, Danuta Bartkowiak
