W ostatnich latach PRL mimo coraz bardziej wyraźnego widma końca komunistycznego państwa dygnitarze upadającego systemu wciąż kurczowo trzymali się władzy, próbując opóźnić jego stopniowy rozkład. Nie sposób było jeszcze wtedy założyć, że upadek ZSRR nastąpi tak rychło, a wewnętrzne problemy „wielkiego brata” pozwolą Polsce na zrzucenie więzów zależności. Poziom napięcia społecznego stawał się jednak coraz wyższy, a jego rozładowaniu z pewnością nie pomagał postępujący kryzys gospodarczy. 1 lutego 1988 roku doszło do największej od stanu wojennego podwyżki cen. Żywność, alkohol i papierosy podrożały o około 40%, benzyna aż o 60%. W tej sytuacji tylko kwestią czasu był wybuch kolejnej fali strajków. Pod koniec kwietnia stanęła m.in. Huta im. Lenina w Nowej Hucie, brutalnie spacyfikowana w nocy z 4 na 5 maja. Podobne nastroje panowały w Poznaniu – 9 maja strajkowali studenci UAM, 22 i 23 sierpnia zorganizowano strajk w Zakładach HCP.
Okazją do manifestacji antykomunistycznych były obchody Święta Pracy. W czasie odbywających się tradycyjnie w całej Polsce pochodów pierwszomajowych przedstawiciele różnych odłamów opozycji zorganizowali niezależne manifestacje. Jedna z nich miała miejsce 1 maja 1988 roku w Poznaniu. Jej uczestnicy zgromadzili się przed kościołem Matki Boskiej Bolesnej, skąd rozpoczęli marsz ul. Głogowską. Zgromadzenie od początku miało charakter kontrmanifestacji, gdyż trasa pochodu zorganizowanego przez poznańskich oficjeli wiodła od ówczesnego ronda Mikołaja Kopernika przez ulice Roosevelta i Głogowską aż do pomnika Marcina Kasprzaka stojącego wówczas w dzisiejszym parku Wilsona. Oba zgromadzenia nie mogły więc na siebie nie trafić.
Prezentowane poniżej pochodzące ze zbiorów prywatnych fotografie nieznanego autora doskonale dokumentują to wydarzenie. Mimo niewielkiej ich liczby stanowią cenny materiał przypominający sam fakt odbycia się takiej kontrmanifestacji. Jest to o tyle ważne, że ówczesna prasa nie zamieściła na ten temat jakichkolwiek informacji, z detalami natomiast opisywała oficjalny pochód. Wiadomo zatem, że o godzinie 10.15 po wysłuchaniu przemówienia gen. Jaruzelskiego i wypuszczeniu w niebo kilkudziesięciu gołębi pokoju wielobarwny pochód ruszył w rodzinnej atmosferze. Uczestniczyli w nim przedstawiciele wszystkich grup społecznych, dzieci, młodzież, robotnicy i inteligenci. Wszyscy oni mieli być świadomi, że tylko wspólnymi siłami zagwarantują dobrobyt swego państwa. Propagandziści co prawda wspomnieli o próbach zorganizowania nielegalnych zgromadzeń i kontrmanifestacji, ale jako przykład podali tego typu wydarzenia we Wrocławiu czy Dąbrowie Górniczej. W następnych dniach prasa donosiła o pozytywnych nastrojach panujących w czasie uroczystości, zabaw i potańcówek zorganizowanych z okazji świąt 1. i 3. maja. Jak widać na prezentowanych fotografiach, nie dla wszystkich owe pierwsze dni maja 1988 roku były przyjemne i beztroskie. Warto o nich pamiętać.
Paweł Michalak
