Jeden z najbardziej znanych kabaretów lat 70. i 80. XX wieku w Polsce kontynuował działalność studenckiego kabaretu Klops założonego w latach 60. w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Poznaniu (obecnie Akademia Wychowania Fizycznego) przez Zenona Laskowika, Krzysztofa Jaślara i Aleksandra Gołębiowskiego. Ówczesny dyrektor Estrady Poznańskiej Zbigniew Napierała zaproponował młodemu kabaretowi mecenat i tak narodził się Tey walczący humorem z peerelowską propagandą i odważnie prezentujący ówczesne paradoksy codziennego życia.
Pierwszy program Czymu ni ma dżymu kabaret Tey zaprezentował 17 września 1971 roku w sali przy ul. Masztalarskiej zwanej Teatrem Wielkim w Podwórzu. Każdy kolejny program zdobywał coraz większą popularność a przyznana w 1973 roku „Złota Szpilka” oraz główna nagroda na przeglądzie kabaretowym w czasie Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu przysporzyła mu liczne grono nowych wielbicieli. W ciągu kilkunastu lat zmieniały się miejsca, w których wystawiano spektakle (harcówka przy ul. Widnej, kamienica na narożniku Starego Rynku i ul. Woźnej) i zespół wykonawców. Do dziś z kabaretem Tey najbardziej kojarzą się nazwiska: Zenona Laskowika, Krzysztofa Jaślara, Aleksandra Gołębiowskiego, Janusza Rewińskiego, Bohdana Smolenia, Rudiego Schuberta i Zbigniewa Górnego. Współpracowali z nimi m.in. Jerzy Garniewicz, Marian Pogasz, Piotr Sowiński, Tadeusz Wojtych, Michał Grudziński, Małgorzata Ostrowska, Grażyna Łobaszewska, a także popularny w Poznaniu gawędziarz i aktor epizodyczny Józef Zembrzuski „Żużu”.
Twórcy Teya są wykonawcami wielu skeczy, które stały się kultowe, przeszły do historii polskiego kabaretu i pozostają żywe do dziś: Mamuśka, Pelagia, Egipskie ciemności, Wizyta w raju, Bieda, Maluch, Traktor czy Jak wyjść z kryzysu. Dopełnieniem tych tekstów były liczne piosenki, a wśród nich powszechnie znane: Monika, Najlepiej nam było przed wojną, Co to będzie kiedy zgaśnie nasze słonko? Autorem tekstów był głównie Zenon Laskowik, ale również Krzysztof Jaślar, Janusz Rewiński i pozostali członkowie zespołu, gdyż wiele skeczy rodziło się i zmieniało podczas programów. Dodatkową atrakcją był rzadki w tamtych latach striptiz. Z perspektywy czasu aż trudno uwierzyć, że tak wiele aluzji ośmieszających system udało się zaprezentować kabaretowi Tey w swoich spektaklach.
Przez kilkanaście lat istnienia kabaret Tey zagrał w wielu polskich miastach, a także odbył trasę koncertową po USA i Kanadzie. Po stanie wojennym występował pod zmienioną nazwą TEYATR, zmienił się repertuar na mniej satyryczny, popularność kabaretu zaczęła przygasać. Ostatecznie zespół rozpadł się w 1989 roku, ale jego programy są dziś nadal chętnie emitowane w polskiej telewizji.
Na CYRYLU prezentujemy niezwykłą kolekcję fotografii Jerzego Nowakowskiego z trzech spektakli kabaretu Tey. Trudno pokazać kpinę i ironię na zatrzymanych w kadrze scenkach, ale często już sama mimika i gra ciała świadczą o niezgodzie na zastaną rzeczywistość.
Magdalena Grzelak-Grosz, Jerzy Nowakowski
