Wybudowany w latach 1834-38 między wyspą Tumską a Śródką jaz na Cybinie był jednym z pierwszych obiektów poligonalnej Twierdzy Poznań. Oprócz funkcji zalewowych (woda była wykorzystywana jako przeszkoda taktyczna) pełnił także rolę mostu. W ceglanych filarach poprowadzono prowadnice, dzięki którym można było opuszczać pionowe zastawy zamykające przepływ wód Cybiny. Umożliwiały one zalanie obszaru pomiędzy Zagórzem a Berdychowem. Jaz został częściowo rozebrany w latach 20. XX wieku. Zachowany zachodni przyczółek jazu był prostokątną budowlą dwukondygnacyjną nakrytą ziemnym nasypem z pięcioma kazamatami na każdej kondygnacji. W górnej kondygnacji mieściła się brama zamknięta z obu stron wrotami (zachowane do dziś od strony wewnętrznej). Wzdłuż Cybiny można także zobaczyć odcinki muru obronnego. Obecnie zachodni przyczółek stanowi część Bramy Poznania ICHOT i jest połączony kładką z głównym budynkiem nowoczesnego centrum umiejscowionym na dawnym wschodnim przyczółku jazu.
Magdalena Grzelak-Grosz
