Wierusz Antoni | 1883–1945 | ze zbiorów Muzeum UMP

Antoni Wierusz urodził się 3 czerwca 1883 roku w Kucharach w powiecie jarocińskim. Jako gimnazjalista był członkiem konspiracyjnego Towarzystwa Tomasza Zana, a podczas studiów tajnego Związku Młodzieży Polskiej. Dyplom lekarski otrzymał w 1911 roku na uniwersytecie w Monachium, a tytuł doktora medycyny na uniwersytecie w Lipsku w 1912 roku. Po odbyciu praktyk w kilku niemieckich klinikach osiedlił się w Dolsku w powiecie śremskim, gdzie pracował jako lekarz. Był członkiem powstałej w październiku 1918 roku w Poznaniu Związku Młodej Polski – organizacji politycznej o obliczu liberalnym, antysocjalistycznym, krytycznym wobec endecji, popierającej Józefa Piłsudskiego. W latach 1918-1922 pełnił funkcję prezesa Związku Młodej Polski, a w latach następnych - wiceprezesa. Pełnił funkcję sekretarza w czasie obrad Sejmu Dzielnicowego. 5 grudnia 1918 roku został wybrany do Naczelnej Rady Ludowej, w której zajmował stanowisko opozycyjne wobec Komisariatu. 31 grudnia 1918 roku wszedł w skład delegacji, która zwróciła się do Komisariatu z żądaniem zaprzestania pertraktacji z Niemcami i zdecydowanego poparcia powstania. Był także członkiem delegacji z Poznańskiego, która w połowie stycznia 1919 roku złożyła hołd Naczelnikowi Państwa. Od kwietnia 1919 do lipca 1921 roku pełnił służbę w wojsku polskim, najpierw jako lekarz kadry zapasowej, potem lekarz pułku, następnie jako dowódca szpitala, a wreszcie szef sanitarny VII brygady jazdy w stopniu kapitana. Był jednym z inspiratorów powstania i kierownikiem sekretariatu Komisji Prowincjonalnego Daru Narodowego dla Józefa Piłsudskiego, który zawiązał się w Poznaniu w lutym 1920 roku. Należał do grona założycieli Drukarni Poznańskiej i był członkiem jej rady nadzorczej. Wszedł w skład Komitetu Organizacyjnego I Zjazdu Niepodległościowego byłej Dzielnicy Pruskiej, który obradował w Poznaniu w styczniu 1934 roku. W latach 1926-39 był prezesem poznańskiego Koła Seniorów Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej RP, którego zadaniem było utrzymywanie łączności między członkami dawnego Zet-u oraz Grup Narodowych. W latach 1919-39 pełnił funkcję lekarza powiatowego powiatu poznańskiego. W 1923 roku powołał pierwszą w Wielkopolsce Stację Opieki nad Matką i Dzieckiem w Żabikowie. W latach 1927-31 pełnił funkcję naczelnego lekarza Powiatowej Kasy Chorych. Od 1931 do 1934 roku był lekarzem administracyjnym Kasy Chorych w Poznaniu, a od 1934 do 1937 roku lekarzem administracyjnym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu. 3 września 1939 roku został ewakuowany pod Łuck, skąd powrócił do Poznania w końcu października. Okres okupacji spędził w Poznaniu, prowadząc praktykę prywatną, a od lata 1941 roku także w ramach kas chorych. Należał do tajnego Wojska Ochotniczego Ziem Zachodnich. W ramach tej organizacji, działając pod pseudonimem kapitana doktora Grobli, pracował w Wojskowym Pogotowiu Sanitarnym. Podczas walk o Poznań był lekarzem w Szpitalu Miejskim przy ul. Szkolnej, do którego trafiali ranni w walkach i bombardowaniach. Po zakończeniu walk z polecenia delegata Rządu Tymczasowego RP zajmował się organizacją Wojewódzkiego Wydziału Zdrowia i został jego pierwszym naczelnikiem. Zmarł 16 lipca 1945 roku i został pochowany na cmentarzu Górczyńskim.