Klub Sportowy Warta Poznań powstał 15 czerwca 1912 roku jako odpowiedź polskiego środowiska sportowego na postępującą germanizację. Na początku powołano sekcję piłkarską, rok później utworzono koło tenisowe, a w 1914 roku – sekcję lekkoatletyczną. Pierwsza wojna światowa zahamowała rozwój klubu, wielu zawodników i działaczy walczyło w okopach, z których nigdy nie wróciło, jednak paradoksalnie ten tragiczny czas przyczynił się do powstania wyjątkowej społeczności klubowej. Dwudziestolecie międzywojenne było dla Warty okresem niewiarygodnego wręcz rozwoju. W latach 20. XX wieku niemal co roku powoływano kolejną sekcję sportową – w 1923 roku hokeja na trawie, w 1924 roku boksu (dominującej w klubowych Mistrzostw Polski w międzywojniu), a później sekcje: koszykówki, kolarską, pływacką i hokeja na lodzie. W 1929 roku piłkarze Warty zdobyli pierwszy w historii tytuł Mistrza Polski. Klub był w rozkwicie, a jego popularność rosła w całym kraju, o czym może świadczyć zwycięstwo w konkursie „Przeglądu Sportowego” na najpopularniejszy klub piłkarski w Polsce. W tym samym roku liczba aktywnych członków Warty przekroczyła 1000 osób. Warciarze byli coraz bardziej widoczni nie tylko na trybunach klubowego stadionu przy ul. Rolnej, ale również w społecznej strukturze miasta. Wielu z nich rekrutowało się z szeregów mieszczańskiej klasy średniej – handlowców, rzemieślników i urzędników – i wzajemnie się wspierali w duchu hasła „Warciarz popiera Warciarza”. Zachęcano, aby „Zieloni” sprzęt fotograficzny kupowali w „Camerze”, sklepie braci Sługockich przy ul. Ratajczaka, garderobę męską u Waleriana Kawieckiego przy ul. Marszałka Focha 87, a ser, masło i jaja u Stróżyka przy ul. Wodnej 15.
W czasie drugiej wojny światowej piłkarze Warty, grając w drużynie Wildy, wzięli udział w konspiracyjnym turnieju o mistrzostwo Poznania. Klubowi udało się przetrwać okupację, a z jego reaktywacją nie czekano do ostatecznego upadku Niemiec, ogłaszając ją już 18 marca 1945 roku. Dwa lata później, w 1947 roku, piłkarze Warty zdobyli drugi i jak do tej pory ostatni tytuł Mistrzów Polski.
Lata stalinizmu wymusiły całą serię zmian administracyjno-formalnych w strukturach sportowych. Zmieniała się nazwa klubu funkcjonującego najpierw jako Związkowy Pocztowy Klub Sportowy Związkowiec, a od 1950 roku, po fuzji z Klubem Sportowym HCP Poznań, aż do Odwilży w 1956 roku jako KS Stal Poznań. 29 grudnia 1956 roku powrócono do historycznej nazwy KS Warta Poznań. „Zieloni” wzbogacili się o kilka bardzo dobrze rozwiniętych sekcji dawnego KS HCP, takich jak: gimnastyczna, kajakarska, łucznicza czy szermierki. W kolejnych latach sekcje bokserka i piłkarska, wiodące w międzywojniu, zaczęły tracić na znaczeniu. Nie oznaczało to jednak, że klub przestał się liczyć na krajowych i międzynarodowych arenach zmagań. Wręcz przeciwnie – kajakarze, pływacy, gimnastycy czy szpadziści zapewniali stały dopływ medali Mistrzostw Polski i imprez międzynarodowych, w tym również tych najważniejszych – medali olimpijskich.
Paweł Michalak
