Średniowieczna wieś Jeżyce, o której pierwsze wzmianki pojawiły się dopiero w 1253 roku w dokumencie lokacyjnym Poznania, miała owalny kształt i ulokowana była po obu stronach obecnej ul. Kościelnej. Była wsią stanowiącą, jak kilka innych leżących wokół Poznania, zaplecze gospodarcze miasta. Bogatą wsią, stąd przynosiła miastu znaczące zyski. W czasie wojny północnej Jeżyce zostały prawie całkowicie zniszczone i wyludnione, a obrazu klęski dopełniła panująca w latach 1708-10 epidemia dżumy. Wieś uratowała decyzja o sprowadzeniu doń osadników z Bambergu, którzy w 1. połowie XVIII wieku odbudowali podupadające gospodarstwa, co więcej – dzięki swej pracowitości szybko się bogacili, więc budowali nowe domy, głównie wzdłuż obecnej ul. Dąbrowskiego i na południe od niej. W 2. połowie XIX wieku Jeżyce nie były już wsią, ale bogatym przedmieściem, a ich status znacząco podniosła budowa dworca kolejowego (1846-48) i trochę przypadkowe otwarcie Ogrodu Zoologicznego. Niestety, bezpośrednia bliskość twierdzy Poznań uniemożliwiała rozbudowę Jeżyc. Duża część przedmieścia leżała w pierwszych dwóch rejonach fortecznych, na terenie których obowiązywały surowe ograniczenia budowlane, stąd dopuszczano tu jedynie zabudowę drewnianą lub szachulcową nadającą się do natychmiastowej rozbiórki w przypadku ataku nieprzyjaciela. Dopiero zniesienie rygorystycznych ograniczeń fortecznych po wielkiej powodzi w Poznaniu w 1889 roku spowodowało intensywny ruch budowlany na terenie dawnej wsi. Ale prawdziwy boom inwestycyjny nastąpił na początku XX wieku. 1 kwietnia 1900 roku do Poznania inkorporowano kilka okalających miasto przedmieść, w tym Jeżyce. Dla tych ostatnich rozpoczął się wtedy chyba najlepszy okres w dziejach, czas wspaniałego rozkwitu i rozwoju. To wtedy powstały setki secesyjnych kamienic o bogatych fasadach urozmaiconych kunsztownymi zdobieniami, ze wspaniałymi klatkami schodowymi z witrażami w oknach i przestronnymi, słonecznymi mieszkaniami. W ostatnich latach, remontowane, odzyskują dawne blask i świetność, przyczyniając się do napływu na Jeżyce nowych mieszkańców skuszonych ich pięknem. Jeżyce po okresie zastoju, a nawet swego rodzaju zapaści trwającej ponad pół wieku od końca II wojny światowej, stają się na powrót dzielnicą cenioną, wręcz pożądaną. Do życia, do mieszkania i do spędzania wolnego czasu.
Prezentujemy ponad tysiąc zdjęć Jeżyc ze zbiorów miejskiego konserwatora zabytków w Poznaniu. Dokumentują stan 14 jeżyckich ulic i kamienic przede wszystkim w 2. połowie XX i na początku XXI wieku i pozwalają porównać ich ówczesny wygląd ze stanem współczesnym oraz dostrzec niesamowite zmiany, które nastąpiły na Jeżycach w ciągu zaledwie kilkunastu lat. Zmiany na lepsze. Będziemy ten zbiór sukcesywnie uzupełniali o fotografie kolejnych jeżyckich ulic.
Danuta Bartkowiak
