Po II wojnie światowej Teatr Polski zaczął funkcjonować w ocalałym gmachu już w kwietniu 1945 roku. Pierwszy spektakl Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego wystawiono 27 kwietnia. Obszerna kolekcja ze zbiorów Biblioteki Raczyńskich prezentuje programy spektakli wystawianych w Teatrze Polskim w latach 1946–1964. To okres zarówno różnorodny, jaki i bardzo trudny w dziejach tej sceny. Kolejni dyrektorzy Teatru, m.in. Władysław Stoma, Wilam Horzyca, Władysław Woźniak, Aleksander Gąssowski i Jan Perz, musieli borykać się z problemami, jakie wiązały się z rzeczywistością powojenną, a także z zarządzaniem teatralnym molochem, który powstał po połączeniu czterech scen: Teatru Polskiego, Teatru Nowego, Komedii Muzycznej i krótko Teatru Młodego Widza, pod jednym kierownictwem. Przede wszystkim jednak musieli zmierzyć się z ciągłymi atakami ze strony władz, które uniemożliwiały wystawianie sztuk w ich mniemaniu nie odzwierciedlających, a nawet kłócących się z nową wizją proletariackiego społeczeństwa.
Istotny okres w działalności Teatru Polskiego to lata kierownictwa wybitnego reżysera Wilama Horzycy, który uważał, że spektakle teatralne to swoistego rodzaju misterium, a słowo w interpretacji aktora przekazuje siłę i magię teatru. Kładł także nacisk na scenografię, która miała dopełniać ten nastrój. Najważniejsze premiery w reżyserii Horzycy to Fedra Jeana Racine’a z gwiazdą warszawskiej sceny, legendarną Ireną Eichlerówną i Hamlet Williama Szekspira. W tym ostatnim poznańska publiczność mogła oklaskiwać Adama Hanuszkiewicza, który był wówczas u progu swej wielkiej kariery. W roli Ofelii towarzyszyła mu Zofia Rysiówna. Rok później na scenie Teatru Polskiego Hanuszkiewicz zadebiutował w roli reżysera.
Prezentowane programy teatralne przypominają o wielkich osobowościach, które w tamtych latach występowały w Poznaniu. Często były to występy gościnne, ale niejednokrotnie to właśnie na deskach poznańskiego teatru przyszli wielcy artyści rozpoczynali swoją karierę. CYRYL zaprasza do królestwa Melpomeny i odnalezienia w programach teatralnych znanych nazwisk: Niny Andrycz, Ludwika Solskiego, Kazimierza Wichniarza, Czesława Wołłejko, Kazimierza Brusikiewicza, Henryka Machalicę, Leonarda Pietraszaka i wielu innych.
Magdalena Grzelak-Grosz
