Witraże Stanisława Powalisza | 1928–1964

zamknij wstęp
do kolekcji
Witraże Stanisława Powalisza | 1928–1964
Liczba obiektów:
215

Stanisław Powalisz urodził się 7 kwietnia 1898 roku w Kostrzynie koło Poznania jako syn Augustyna i Maryjanny Powalisz. Dwa lata później rodzina przeniosła się do Poznania. Około 1920 roku Stanisław rozpoczął studia w Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu. Interesował się grafiką i witrażownictwem. Najważniejszą rolę w kształtowaniu jego osobowości twórczej odegrały wykłady z dziedziny witrażownictwa i malarstwa dekoracyjnego prowadzone przez prof. Wiktora Gosienieckiego, propagatora ścisłej współpracy artystów z rzemieślnikami, w której artyści przyswajaliby sobie fachowe doświadczenie rzemieślników, a rzemieślnicy poznawali reguły kształtowania estetycznego od artystów.
W czasie studiów Stanisław Powalisz praktykował w zakładzie artysty plastyka Franciszka Tatuli, zajmując się exlibrisem i plakatem. Jako projektant plakatów odnosił spore sukcesy – w 1921 roku otrzymał nagrodę za projekt plakatu dla Targów Poznańskich, a rok później I nagrodę za projekt afisza III Targu Poznańskiego. W 1927 roku, po ukończeniu studiów, podjął pracę w pracowni architektonicznej Adama Ballenstedta, dla którego projektował w latach 1927–1932 wnętrza i witraże. W 1929 roku został członkiem Wielkopolskiego Związku Artystów Plastyków w Poznaniu i uczestniczył w wielu wystawach. Rok później otrzymał stypendium Starostwa Krajowego w Poznaniu, które umożliwiło mu wyjazd do Paryża i studia w Academii Colorossi. Po powrocie zaprojektował swój pierwszy zespół witraży dla kościoła św. Antoniego w Hucie Królewskiej (dzisiaj część Chorzowa). W 1932 roku rozpoczął współpracę z Dezyderym Mocznayem, witrażystą ze Zbąszynia. W tym czasie zaprojektował m.in. tryptyk Chrystus na Krzyżu, za który w 1933 roku otrzymał złoty medal na Wystawie Higieny i Zdrowia Publicznego w Poznaniu.
W 1936 roku Stanisław Powalisz założył własną pracownię witraży w Poznaniu przy ul. Bydgoskiej 5, niedaleko swojego mieszkania na trzecim piętrze kamienicy przy ul. Bydgoskiej 2. Z inż. Z. Werbeserem zaprojektował i wykonał gazowy piec witrażowniczy do wypalania farb, pierwszą tego typu konstrukcję w Polsce. Pierwszym dziełem wypalonym w tym piecu był witraż gabinetowy Polska pracuje. Krótki okres działalności warsztatu poprzedzający wybuch II wojny światowej wypełniony był licznymi realizacjami dla kościołów w całej Polsce. Jedną z ciekawszych są witraże do kościoła w Wielichowie. Za witraż do tego kościoła Święty Franciszek z Asyżu artysta otrzymał I nagrodę na wystawie Związku Miast Polskich (szklane negatywy z tymi witrażami znajdują się w prezentowanej kolekcji).
W 1939 roku rodzinę Powaliszów wysiedlono do Generalnej Guberni. Stanisław wrócił do Poznania w marcu 1945 roku i natychmiast uruchomił pracownię. Poważnym problemem było pozyskanie szkła witrażowego, bo to, które zostało w pracowni, okoliczni mieszkańcy wykorzystali do szklenia okien zniszczonych podczas walk o Poznań. Aby szkło odzyskać, artysta musiał je wymieniać na szkło okienne. W pierwszych latach powojennych Stanisław Powalisz wykonał liczne przeszklenia witrażowe dla ocalałych z pożogi wojennej kościołów. Pierwsze dzieła figuralne pochodzą z 1946 roku i zostały wykonane do klasztoru oo. Franciszkanów we Wronkach.
W 1949 roku Powalisza dotknęły pierwsze represje. Na warsztat nakładano domiary podatkowe, które miały zniechęcić artystę do pracy dla Kościoła, głównego odbiorcy witraży. Nie poddał się i w latach 1950–1960 wykonał zespoły witraży dla wielu kolejnych kościołów, m.in. Bożego Ciała i MB Bolesnej w Poznaniu, klasztorów w oo. Pasjonistów w Przasnyszu czy oo. Kapucynów w Lublinie.
Od 1958 roku Stanisław Powalisz rozpoczął współpracę z córką Marią Powalisz-Bardońską, wtedy studentką poznańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Plastycznej. Stanisław zmarł 19 sierpnia 1968 roku, po jego śmierci pracownię przejęła córka.
Stanisław Powalisz zaprojektował i wykonał witraże dla około stu budowli sakralnych i świeckich. Cześć tych prac została uwieczniona na szklanych negatywach wykonanych przed zamontowaniem witraży, w warunkach studyjnych, co stanowi o unikalności prezentowanego w CYRYLU zbioru. Wśród negatywów przekazanych do CYRYLA przez córkę artysty i jej syna Jerzego (który napisał pracę magisterską o dziadku) znajdują się wszystkie najważniejsze projekty i realizacje Stanisława Powalisza. Przetrwały, mimo że długo były przechowywane w nieodpowiednich warunkach, dlatego część z nich jest w znacznym stopniu uszkodzona.
Pracownia Powaliszów na Śródce działa do dzisiaj i jest jedną z dwóch najważniejszych pracowni witrażowniczych w Poznaniu.

Sortuj:
Wyświetlam 215 wyników
Wyświetlam 215 wyników
Informacje / metadane